Η εγκατάσταση «Το οικογενειακό τραπέζι», που έστησε ο Μιχάλης Καλλιμόπουλος, είναι ένα απ' ευθείας σχόλιο, κυρίως εικαστικό, χωρίς, όμως, να απουσιάζει η καταγγελία, της παγκαλικής αποφθεγματικής φράσης «Μαζί τα φάγαμε!». Ο 41χρονος καλλιτέχνης διαφωνεί και δείχνει ποιοι είναι οι πραγματικοί συμποσιαστές στο μεγάλο φαγοπότι των τελευταίων χρόνων.
Το τραπέζι και οι καρέκλες έχουν το ύφος και τη ρυθμολογία της δεκαετίας του '50 και πιο πίσω ακόμη. Τα έβλεπες σε κάθε αστικό σπίτι, συνήθως «σκοτεινά» τις καθημερινές που, όμως, έπαιρναν φως τις Κυριακές και τις γιορτές, από τα ασημένια μαχαιροπίρουνα και τα κρυστάλλινα ποτήρια. Αυτό το περιβάλλον ο Μιχάλης Καλλιμόπουλος το προβάλλει ακινητοποιημένο, λες και ο χρόνος έχει ρίξει πάνω του μια χρυσόσκονη ειρωνικής αποστασιοποίησης. Όλα τα «εργαλεία» τού τρώγειν και του πίνειν είναι αχρησιμοποίητα και καθαρά. Δεν φέρουν τα ίχνη από ένα συμπόσιο που τελείωσε, γιατί ο καλλιτέχνης πιστεύει ότι δεν άρχισε ποτέ.
Τα μέλη αυτού του «Οικογενειακού τραπεζιού» είναι τέσσερις γόνοι με βαρύ οικογενειακό επώνυμο. Τέσσερις κούκλες-μαριονέτες, χωρίς τα σχοινιά του μαριονετίστα, τέσσερα «παιδιά» άτακτα, άπληστα, αυταρχικά, μαλωμένα και παραπονεμένα. Ο Κώστας Καραμανλής, με κοστούμι και παπιγιόν, κάθεται πάνω στο τραπέζι, στη θέση του πάτερ φαμίλια, σαν παραπεταμένο παιδί. Ο Θεόδωρος Πάγκαλος έχει τοποθετηθεί πάνω σε μια καρέκλα, με όλη την εξάρτυση ενός φουκαρά υπαξιωματικού, που πιστεύει ότι είναι επικεφαλής του στρατεύματος. Η Ντόρα Μπακογιάννη, φορώντας ρούχα υπηρέτριας, ορμά και ίπταται πάνω από ένα άδειο πιάτο. Ο Γιώργος Παπανδρέου, με κάζουαλ στιλ, «στέκεται» στο πάτωμα και ίσα ίσα βλέπει την επιφάνεια του τραπεζιού.
Τα βλέμματά τους δεν διασταυρώνονται ούτε, όμως, κοιτούν προς τον θεατή. Ο καθένας είναι αυτάρεσκα στραμμένος προς τον εαυτό του. Η πρώτη αντίδραση των θεατών του έργου ήταν ένα αυθόρμητο λυτρωτικό γέλιο. Το έργο δεν θα είχε ολοκληρωθεί χωρίς τη συνεργασία της Ιωάννας Μαθοπούλου, του Γιώργου Περβανά και της Δήμητρας Κίτσου. Το «Οικογενειακό τραπέζι» του Μιχάλη Καλλιμόπουλου είναι η κορύφωση της έκθεσης «Η νεοαστική τάξη οδεύει προς παράδεισο», στους φετινούς «Πλόες XVII» του Ιδρύματος Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως της Άνδρου.
Στιγμιότυπο της έκθεσης «Πλόες XVII» του Ιδρύματος Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως της Άνδρου
Ο Μιχάλης Καλλιμόπουλος πήρε πτυχίο ζωγραφικής από την Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βενετίας και συνέχισε με πτυχίο γλυπτικής, από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Ζωγραφίζει, φτιάχνει γλυπτά και τραβάει φωτογραφίες, με επίκεντρο το ανθρώπινο πρόσωπο και σώμα, με τις μεταμορφώσεις και τις παραμορφώσεις του.
Πώς θα περιγράφατε τη διαδικασία δημιουργίας του έργου σας «Οικογενειακό τραπέζι», από τη στιγμή που συλλάβατε την ιδέα μέχρι το στάδιο του στησίματός του;
«Το θέμα του έργου είναι η οικογενειοκρατία στο "φαιδρό κρατίδιο". Το έναυσμά του ήταν η έκθεση που έκανε τον Φεβρουάριο το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών, με θέμα την "κρίση". Εκεί έβλεπα τους εικαστικούς να θέλουν να μιλήσουν μια αμεσότερη γλώσσα. Ένιωθα πως το εικαστικό μέσο την είχε προ πολλού αποβάλει: οι συνάδελφοι στρέφονταν στη γελοιογραφία.
»Το "Οικογενειακό τραπέζι" είναι μια γελοιογραφία που έφτιαξε ένας εικαστικός. Αντλεί δομικά στοιχεία και από τους δύο κόσμους. Η αμεσότητα και το επίκαιρο του θέματος είναι της γελοιογραφίας, το δε εικαστικό μέσο -τα στοιχεία αυτά που φιλοξενούν την ιδέα στις τρεις διαστάσεις- ανήκουν στον εικαστικό κόσμο. Ίσως, όμως, γι' αυτό τελικά να μην είναι ούτε αστεία ως γελοιογραφία ούτε καλό έργο τέχνης... Ως γελοιογραφία του λείπει η "λεζάντα", το "punch line", που θα σε κάνει να γελάσεις. Δεν θέλησα να του το βάλω, σκεπτόμενος ως εικαστικός. Έτσι, ίσως να μη γελάσεις. Από την άλλη, ως έργο τέχνης είναι μάλλον μονοδιάστατο και περιοριστικό.
»Δεν νιώθω ότι κάνω κάτι διαφορετικό από τα εργάκια που κάνω συνήθως. Και γέλιο είχε, και θυμό έβγαλε κατά τη δημιουργία, και αηδία. Θέλω να ελπίζω ότι μεταδίδονται στον θεατή. Ήταν το μέσο του έργου, που ήταν καινοφανές για μένα. Είχα, όμως, πολύ καλούς συνεργάτες, που δούλεψαν με χαρά και φιλότιμο - πίστεψαν στο εργάκι αυτό».
Πώς αντιμετωπίζετε τη σημερινή κατάσταση της Ελλάδας; Πώς μπορεί η τέχνη να μιλήσει για όλα αυτά;
«Η τέχνη νομίζω πως μπορεί να μιλήσει, και μιλάει για όλα αυτά. Μάλιστα, μιλάει εδώ και καιρό. Απλώς εξαρτάται για ποια τέχνη μιλάμε. Υπάρχουν πολλές "τέχνες", όπως υπάρχουν και πολλές "Ελλάδες". Όπως είναι Έλληνες που φτωχαίνουν και Έλληνες που πλουτίζουν, έτσι υπάρχουν έργα τέχνης που ανοίγουν παράθυρα και άλλα που τα κλείνουν. Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο είδος πολιτικής τέχνης ή τέχνης κοινωνικής κριτικής. Θα μας εκπλήξει πόσα πράγματα υπάρχουν που μιλάνε στην ψυχή μας, αν την ανοίξουμε.
»Δεν εννοώ την "καταγγελία" υπό τις παρούσες συνθήκες. Καταγγέλλεις σε ποιον; Τι; Κατά κάποιον αλλόκοτο τρόπο ο καταγγέλλων, το καταγγελλόμενο και αυτός στον οποίο το καταγγέλλει ταυτίζονται! Πρόκειται για το ίδιο. Ήταν, μάλιστα, ένα φαινόμενο που προέκυψε και σε κάποιες συγκεντρώσεις του Συντάγματος. Δεν πρέπει να υπάρχει κριτική χωρίς μια αντιπρόταση, αλλά πριν αποφασίσουμε τις λύσεις, είμαστε σίγουροι ότι συμφωνούμε στο τι έφταιξε;».
Παράλληλα, ζωγραφίζετε και φωτογραφίζετε. Η ζωγραφική και η φωτογραφία τι ρόλο παίζουν στις εικαστικές σας αναζητήσεις;
«Χμ, βλέπετε είναι πράγματα που δεν μπορώ να κάνω με τη μία τέχνη και μπορώ με την άλλη. Όταν δουλεύεις, το θέμα είναι ένα. Κάποια θέματα σκάνε εκεί όπου δύο τέχνες ακουμπούν μεταξύ τους. Μάλιστα, εκεί είναι που έχει και ενδιαφέρον. Έχω παρατηρήσει, με το να δουλεύεις παράλληλα σε διαφορετικά μέσα, η επίτευξη του στόχου, του θεματικού περιεχομένου διευκολύνεται. Μάλιστα, ενισχύεται η αντίστασή του στο φορμαλισμό. Νομίζω πως και οι τρεις αυτές τέχνες θα με οδηγήσουν κάπου. Ίσως τότε το τρία θα γίνει ένα. Ίσως πάλι να μην προλάβω να γίνω καλός σε καμία από αυτές».
Δέχεστε ότι είστε ένας εικαστικός της ψευδεπίγραφης μητρόπολης Αθήνας, ο οποίος παλεύει με τα δαιμόνιά του;
«Αγαπώ το επάγγελμά μου και προσπαθώ να το κάνω όσο πιο καλά μπορώ. Η Αθήνα είναι απλώς εκεί και με βοηθά με τις πλούσιες εικόνες της».
Όταν δεν δημιουργείτε, με ποια υλικά τροφοδοτείτε το μυαλό σας, το συναίσθημά σας και την ψυχή σας;
«"Αναλυτικές χρεώσεις εμφανίζονται μόνο σε εκκαθαριστικούς λογαριασμούς". Το γράφει ο λογαριασμός της ΔΕΗ».
Πηγή: Εφημερίδα 'Ελευθεροτυπία', Πέμπτη 28 Ιουλίου 2011